Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego (ostre z.w.r.) jest najczęstszą chorobą narządów jamy brzusznej i również najczęstszym powikłaniem chirurgicznym u kobiet w okresie ciąży. Częstość występowania waha się, według różnych współczesnych autorów, od 1 na 800 ciąż do 1 na 3000 ciąż. Na oddziale ginekologiczno-położniczym Szpitala na Solcu w Warszawie ostre z.w.r. występowało w stosunku 1 : 5000 ciąż. Jeżeli do statystyki włączy się obie postaci kliniczne zapalenia wyrostka robaczkowego, tzn. zapalenie przewlekłe i ostre, to częstość występowania zapalenia u kobiet ciężarnych wynosi 1 na 1000 ciąż. Według innych statystyk około 2% wszystkich kobiet operowanych z powodu ostrego z.w.r. ? to kobiety ciężarne.
Chociaż częstość występowania zapalenia wyrostka robaczkowego poza ciążą i w okresie ciąży jest jednakowa, to wszyscy autorzy są zgodni, że śmiertelność jest znamiennie większa w okresie ciąży i wynosi 1,5 do 2°/o, przy czym w przypadkach operowanych wcześnie, tzn. w początkowym stadium zapalenia, nie przekracza 0,3%, natomiast w ostatnich miesiącach ciąży jest bardzo wysoka i dochodzi do 30%. Ten wysoki odsetek śmiertelności spowodowany jest trudnościami diagnostycznymi ostrego z.w.r. w zaawansowanej ciąży w związku z przedłużeniem okresu obserwacji klinicznej i opóźnioną decyzją operowania, już po wystąpieniu powikłań chirurgicznych (rozlane zapalenie otrzewnej). W okresie 25 lat na oddziale ginekologiczno- -położniczym Szpitala na Solcu w Warszawie zoperowano 10 przypadków ostrego z.w.r. w ciąży operowanych we wczesnym okresie zapalenia. Wśród przypadków operowanych we wczesnym okresie zapalenia (appendicitis acuta simplex s. catairhalis) nie było zgonów. W tych przypadkach z prawidłowym i wczesnym rozpoznaniem nie było powikłań chirurgicznych i położniczych, chociaż operowano nie tylko w ciążach wczesnych, ale również w ciążach zaawansowanych. Wszystkie te ciężarne zostały wypisane z ciążą zachowaną.
Powszechnie wiadomo, że ostre z.w.r. jest bezwzględnym wskazaniem do doraźnej interwencji chirurgicznej, a śmiertelność związana jest ze spóźnioną operacją, już po wystąpieniu bardzo zaawansowanych zmian anatomopatologicznych. Stąd wniosek, że nie należy czekać na rozwinięcie się pełnego obrazu chorobowego, ale już przy podejrzeniu, częściowo potwierdzonym obserwacją i badaniami dodatkowymi, przystąpić do operacji. Tylko ten sposób rozumowania i postępowania na ostrym dyżurze może zmniejszyć śmiertelność okołoporodową matek, która w ciążach zaawansowanych i operowanych już po wystąpieniu powikłań (przedziurawienie, naciek, ropień) dochodzi do 30% i więcej. Próbne otwarcie brzucha w przypadkach nie potwierdzonego rozpoznania nie jest dzisiaj zabiegiem niebezpiecznym dla matki czy dziecka i powinno być usprawiedliwione. Należy zaznaczyć, że na ogół ciężarne z ostrym z.w.r. zgłaszają się na oddziały zabiegowe zbyt późno, z daleko posuniętymi zmianami anatomopatologicznymi.
Rozpoznanie ostrego z.w.r. w ciąży jest trudne, ponieważ przemieszczona kątnica wraz z wyrostkiem może znajdować się nie obok, lecz z tyłu za powiększoną macicą i wówczas objawy otrzewnowe występują późno, ponieważ wyrostek nie ma bliskiego kontaktu z powłokami i otrzewną ścienną. Kątnica może ulec przesunięciu bocznie i ku górze i wówczas obraz kliniczny może sugerować zapalenie miedniczek nerkowych lub zapalenie pęcherzyka żółciowego. Rozpoznanie jest tym trudniejsze, im ciąża jest bardziej zaawansowana. Położenie wyrostka zmienia się w poszczególnych okresach ciąży, dlatego też nie należy uzależniać rozpoznania od umiejscowienia bólów w prawym dole biodrowym. Na ogół obraz kliniczny ostrego z.w.r. odpowiada fazie procesu zapalnego, niekiedy jednak istnieje duża niewspółmierność między objawami klinicznymi a zmianami anatomopatologicznymi, o czym należy pamiętać, zwłaszcza u kobiet w zaawansowanej ciąży. Objawy otrzewnowe są łatwe do stwierdzenia w pierwszym trymestrze ciąży, natomiast trudniej je stwierdzić lub jest to wręcz niemożliwe w drugiej połowie ciąży, nawet przy bardzo korzystnym ułożeniu ciężarnej na lewym boku. Wyrostek robaczkowy w późnej ciąży znajduje się za ciężarną macicą i objawów otrzewnowych może w ogóle nie być, mimo ostrego zapalenia wyrostka. Proces zapalny u ciężarnych toczy się szybciej w rozpulchnionych i przekrwionych tkankach, przeto wymaga szybkiego rozpoznania. Wytworzenie się nacieku okołowyrostkowego w przypadku przedziurawienia wyrostka uważa się za względnie korzystne zejście nie operowanego ostrego z.w.r. U kobiety ciężarnej natomiast uformowanie nacieku nie jest zejściem pomyślnym, a wręcz rokującym źle, bowiem wzrost oraz ciążowe lub porodowe skurcze macicy albo zwijanie się macicy w połogu może rozerwać nie tylko świeże zlepy, lecz nawet zrosty już zorganizowane i doprowadzić do uogólnienia się procesu zapalnego, tj. rozlanego zapalenia otrzewnej.