Powikłania miejscowe: krwawienie ? zależnie od intensywności może wymagać natychmiastowego opanowania drogą operacyjną.
Powikłania ogólne: ostra niedrożność dróg oddechowych, zachłyśnięcie się wymiocinami.
Powikłania wczesne (2?21 dzień po operacji)
Powikłania wczesne miejscowe.
- Niedrożność porażenna jelit ? patrz niedrożność jelit.
- Zakażenie rany pooperacyjnej. Jeżeli chora zaczyna gorączkować w 4?6 dniu po operacji, to przyczyny gorączki należy szukać w ranie. Stwierdzenie ropnia lub ropowicy w ranie zmusza nas do szerokiego i wczesnego otwarcia rany na całej długości i wtórnego jej zeszycia po ustąpieniu ropienia. Dokładne przemywanie rany przed jej zamknięciem, nastrzyknięcie rany roztworem antybiotyku z lekiem proteolitycznym (np. alfa- -chymotrypsyna) prawie zawsze zapobiega zakażeniu rany. Jeżeli rana jest zakażona, np. w perforacji wyrostka robaczkowego, korzystne jest zastosowanie szwu skórnego odroczonego. Po zeszyciu otrzewnej i powięzi zakłada się szereg szwów skórnych nie zawiązując ich. Jeżeli rana jest czysta, bez cech ropienia, szwy odroczone zawiązujemy w 4 dobie po operacji.
- Zakażenie dróg oddechowych, układu moczowego (szczególnie przy kilkudniowym utrzymywaniu cewnika w pęcherzu moczowym), pooperacyjne zapalenie otrzewnej, zakażenie w miednicy mniejszej (ropień jamy Douglasa), ropień podprzeponowy. Stwierdzenie tych powikłań wymaga natychmiastowego leczenia, a obecność ropni wymaga szybkiego ich otwarcia, ewakuacji ropy i właściwego, grawitacyjnego drenowania.
- Wtórne, późne krwawienia.
- Rozejście się rany pooperacyjnej „i zespoleń jelitowych. Aby zapobiec tym powikłaniom, ranę operacyjną należy zeszywać dokładnie szwami niewchłanialnymi lub szwami Jonesa, które zamykają w jednej warstwie otrzewną, mięśnie i powięź. Zapobieganie i leczenie zakażenia w ranie, zwalczanie wzdęcia brzucha i niedrożności porażennej jelit, kaszlu, niewydolności oddechowej, podawanie dużej ilości białka i substancji wysokoenergetycznych zapobiega rozejściu się rany. Wczesne rozpoznanie wytrzewienia (eventiatio) wymaga natychmiastowego, ponownego zeszycia powłoki brzusznej. W wykonywaniu zespoleń jelitowych obowiązują następujące zasady: dobry dostęp i widoczność w polu operacyjnym, zespolenie wykonywać należy sposobem koniec do końca, brzegi jelita muszą być zdrowe, obficie krwawić, nie może być napięcia w obrębie zespolenia, zakładać należy szwy pojedyncze, najlepiej z materiału niewchłanialnego. W razie niepewnego zespolenia należy założyć powyżej niego przetokę odbarczającą, wyłonić zespolenie lub w ogóle go nie wykonywać na niepewnych kikutach jelita, a jedynie wyłonić oba końce jelita w postaci dwulufowej przetoki jelitowej. Zespolenie wykonuje się w późniejszym etapie. Nieszczelność zespolenia w okresie pooperacyjnym jest przyczyną przetoki jelitowej, którą można zależnie od rozmiarów leczyć zachowawczo, często jednak jest przyczyną rozlanego zapalenia otrzewnej, co zmusza do wykonania natychmiastowej operacji.
Pooperacyjna niedrożność zrostowa jelit. Długotrwałe, przez 5?7 dni utrzymywanie się objawów niedrożności porażennej jelit, zanik perystaltyki po okresie pasażu jelitowego oraz objawy mechanicznej niedrożności jelit wymagają szybkiej oceny pod kątem niedrożności zrostowej. Rozpoznawanie i leczenie tej postaci niedrożności jest takie same jak niedrożności mechanicznej poza ciążą. Zapobieganie powstawaniu zrostów otrzewnowych jest problemem do dzisiaj nie rozwiązanym. Jako postępowanie zapobiegające powstawaniu zrostów poleca się:
? dokładne wypłukanie i oczyszczenie jamy otrzewnej z tkanek martwiczych i treści ropnej;
? delikatne obchodzenie się z jelitami (nie uszkadzać błony surowiczej);
? nie pokrywać za wszelką cenę obnażonych powierzchni pozbawionych błony surowiczej, ponieważ zakładanie szwów jeszcze bardziej nasila procesy powstawania zrostów;
? wczesne pobudzanie perystaltyki jelit;
? podawanie do jamy otrzewnej mieszaniny o składzie: 100 ml jałowej parafiny, 25 mg pipolfenu (fenerganu) i 200 mg hydrokortyzonu. Taką samą dawkę fenetgenu i hydrokortyzonu podaje się w czasie operacji dożylnie i powtarza się (domięśniowo) co 4 godziny, ośmiokrotnie w okresie pooperacyjnym. Z własnego doświadczenia autora wynika, że postępowanie takie zapobiega powstawaniu zrostów;
? założenie w czasie operacji długiej sondy jelitowej przez, żołądek, aż do zastawki krętniczo-kątniczej;
? w szczególnie skłonnych do niedrożności pooperacyjnej przypadkach wykonanie jednej z operacji przeciwzrostowych: operacja Nobla, operacja Reymondsa, operacja Child-Philipsa, które mają na celu ułożenie i uporządkowanie pętli jelit w formie drabinki i wzajemne ich zszycie brzegami krezkowymi lub antykrezkowymi. Operacją, dającą najlepsze wyniki i mało powikłań pooperacyjnych (przetoki jelitowe) jest operacja Child-Philipsa i Reymondsa.