Powikłania moczowe: zastój (retencja moczu) i niewydol­ność nerek z powodu martwicy kanalików nerkowych.

Jeżeli po operacji występuje bezmocz, to należy myśleć o uszkodzeniu moczowodów, zatorze lub zakrzepie tętnic nerko­wych, o zatkaniu kamieniem moczowodów, o martwicy kory ne­rek, ostrym kłębkowym zapaleniu nerek. Należy natychmiast przeprowadzić badania diagnostyczne polegające na wykonaniu chromocystoskopii, urografii i cewnikowaniu moczowodów oraz zastosować odpowiednie leczenie. Jeżeli nie można wykonać tych badań, należy przynajmniej zrobić przeglądowe zdjęcie brzucha (cień nerek, kamica moczowa). Jeżeli ciśnienie tętnicze krwi jest na poziomie 80 lub powyżej 80 mm Hg, wdrażamy leki moczopędne. Podaje się furosemid w dawce 40?500 mg dożylnie w ciągu 2 godzin. Brak efektu diuretycznego zmusza do podania 10?20% mannitolu w ilości 200?400 ml, pod warunkiem, że chora jest dostatecznie nawodniona. Korzystne dla diurezy jest leczenie skojarzone: podanie jednocześnie dożylnie eufiliny (0,4), mannitolu 20?40 g i 1000 mg furosemidu. Silnym lekiem moczopędnym jest kwas etakrynowy (Edecrin), który podaje się dożylnie w dawce 100?400 mg/dobę. Należy pamiętać, że sto­sując leki zwężające naczynia typu noradrenaliny lub araminy należy podawać także regitynę w ilości 5?10 mg dożylnie na każde 500 ml roztworu leku. Regityna zapobiega zwężaniu na­czyń nerkowych, a tym samym zapobiega wystąpieniu niewy­dolności nerek.

Błędy, jakie popełnia się w czasie leczenia moczopędnego, są następujące: 1) stosowanie leczenia u chorych odwodnionych, 2) podaje się zbyt duże dawki mannitolu, co jest szczególnie szkodliwe u chorych odwodnionych lub przewodnionych, 3) zbyt małe dawki furosemidu, 4) za szybki wlew kroplowy furose­midu.

Powikłaniami leczenia moczopędnego jest hiponatremia (jeżeli nie uzupełniamy niedoborów chlorkiem sodu), hipernatremia (przy nadmiernej podaży soli), hipopotasemia, nadmierne od­wodnienie ustroju.

Ryzyko powikłań nerkowych po operacjach brzusznych istnie­je w następujących stanach: 1) przedłużony stan hipotensji tętniczej po krwotoku, w zapaleniu otrzewnej, w ostrym zapa­leniu trzustki, po rozległych urazach, 2) przewlekłe choroby nerek, 3) przewlekłe choroby wątroby, 4) żółtaczka mechaniczna, 5) cukrzyca. Jeżeli przed operacją znamy te stany zwiększonego ryzyka, to w czasie operacji należy podawać roztwory manni- tolu i furosemidu, aby wywołać tzw. diurezę wymuszoną. Bar­dzo ważne w zapobieganiu niewydolności nerek po operacji jest wyrównanie zaburzeń wodno-elektrolitowych, istniejących już przed operacją.

Zakrzepica żył głębokich ? patrz powikłania zakrzepowo-zatorowe.

Ostre, rzekomo-błoniaste zapalenie jelit (enteiocolitis staphy- loccoccica) jest wywołane przez penicylinooporne gronkowce złociste. Występuje głównie jako powikłanie leczenia antybio­tykami o szerokim zakresie działania. Toksyny bakteryjne po­wodują martwicę błony śluzowej jelita do przedziurawienia ściany włącznie. Występuje znaczne wzdęcie brzucha oraz wy­niszczająca choleropodobna biegunka. Następuje szybko znacz­ne odwodnienie ustroju. Choroba przy braku intensywnego le­czenia prowadzi do zgonu. Leczenie polega na natychmiastowym odstawieniu stosowanego antybiotyku. Podaje się duże ilości płynów elektrolitowych, albumin, osocza, dekstranu. Doustnie podaje się lakcid (6?10 ampułek na dobę), meksaform lub inny antyseptyk jelitowy (enteroseptol).

W celu zahamowania biegunki podaje się kodeinę (4 X dzien­nie po 1 tabl.), luminaletki (0,015), napar z szałwii. Niekiedy korzystnie działa salazopiryna (4 X dziennie po 2 tabl.).