Zapalenie płuc i opłucnej nie sprawia większych trudności rozpoznawczych, jeśli objawy są typowe. Trudności występują wówczas, gdy ból zamiast w klatce piersiowej umiejscowiony jest w jamie brzusznej. Zdarza się to wówczas, gdy ognisko zapalne znajduje się w dolnych płatach płuc, przykręgosłupowo, przechodząc na opłucną, oraz w zapaleniu opłucnej przeponowej; wyjątkowo ognisko zapalne może znajdować się wewnątrz miąższu płuca jako pneumonia centralis.
Bólom w jamie brzusznej towarzyszy napięcie powłok, rozlana bolesność uciskowa, wzdęcie, nudności i wymioty. Chory sprawia wrażenie ciężko chorego, oddycha szybko, z charakterystycznym poruszaniem skrzydłami nosa, jest niespokojny, zmienia stale ułożenie, stara się przyjąć pozycję, raczej siedzącą, oddycha nie oszczędzając mięśni brzucha. Ciepłota ciała jest zwykle wysoka, mogą występować dreszcze. Leukocytoza bywa również wysoka. Często początek choroby połączony jest z bólami w barku i z kaszlem.
Objawy otrzewnowe nie są silnie zaznaczone i wyraźnie zlokalizowane oraz, co jest charakterystyczne, dotyczą tylko połowy jamy brzusznej, odpowiednio do unerwienia przez prawe względnie lewe nerwy międzyżebrowe.
Badaniem przedmiotowym stwierdzić można ograniczenie ruchomości klatki piersiowej po stronie chorej, wzmożenie drżenia piersiowego, skrócenie odgłosu opukowego. Osluchowo ? osłabienie szmeru oddechowego, trzeszczenia w zapaleniu płuc płatowym i rzężenia drobno bańkowe w odoskrzelowym zapaleniu płuc.
W zapaleniu opłucnej chory leży na boku, drżenie głosowe i szmer oddechowy są wyraźnie osłabione. Można niekiedy wysłuchać szmer tarcia opłucnej. Gdy zmiana zapalna dotyczy strony prawej, może to być przyczyną mylnego rozpoznania ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego lub ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego.
Badanie rentgenowskie. W prześwietleniu zwykle widać ograniczenie ruchów przepony po stronie chorej, w kącie przepono- wo-żebrowym dość często stwierdza się obecność płynu. W pierwszym okresie choroby obraz rtg może jednak czasami nie potwierdzić istniejących zmian zapalnych w klatce piersiowej.