W ostrych chorobach chirurgicznych oraz w następstwie urazów najczęściej ma się do czynienia z mieszanym niedoborem wody i elektrolitów, przede wszystkim sodu, potasu i chlorków. Równie ważne są zaburzenia przepływu tkankowego i zaburzenia w mikrokrążeniu, które są przyczyną trudnych do leczenia metabolicznych następstw odwodnienia. Niedobór wody zawsze pociąga za sobą zaburzenia w stężeniu elektrolitów, co stwarza niebezpieczeństwo wystąpienia powikłań w czasie operacji i w okresie pooperacyjnym.
Podejrzewając u ciężarnej niedobór wody i soli na podstawie objawów klinicznych i badań laboratoryjnych należy zawsze pamiętać o fizjologicznej retencji wody i soli w ciąży oraz zwiększonej objętości krwi krążącej. Tym samym, jeśli na skutek choroby chirurgicznej ciężarnej występują kliniczne objawy odwodnienia ? potwierdzone badaniami laboratoryjnymi ? niedobór wody i soli jest zwykle większy niż to wynika z obliczeń i stanu ogólnego. Uzupełnianie niedoboru wody i elektrolitów należy prowadzić planowo i nie przekraczać podczas pierwszej doby dawki 5 litrów płynu. Wyrównywanie niedoboru elektrolitów powinno się prowadzić pod kontrolą jonogramu. Bardzo przydatne dla rozpoznania niedoboru wody i elektrolitów w codziennej praktyce są dane uzyskane na podstawie wywiadów i cech klinicznych, które wraz z prostymi badaniami laboratoryjnymi pozwalają na ocenę i wyrównanie zaburzeń.
U chorych chirurgicznych do kwasicy lub alkalozy dochodzi w zależności od charakteru traconych jopów. Utrata soków zasadowych w niedrożności jelit, przetoce jelitowej lub trzustkowej doprowadza do kwasicy metabolicznej. Alkaloza metaboliczna jest następstwem utraty anionów z powodu wymiotów, biegunek lub stosowania środków farmakologicznych (moczopędnych, sterydów) albo nadmiaru kationów pod wpływem leczenia związkami zasadowymi. Przyczyną trudności, jakie stawia rozpoznanie i kontrolowanie zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej jest istniejąca i uważana za fizjologiczną w ciąży alkaloza oddechowa. Alkaloza oddechowa najwyraźniej zaznaczona
w III trymestrze ciąży ma charakter bardziej lub mniej wyrównany i jest spowodowana hiperwentylacją pochodzenia hormonalnego. Długotrwała kompensacja alkalozy oddechowej prowadzi do osłabienia mechanizmów wyrównawczych, a w sytuacji, kiedy dołączają się dodatkowe zaburzenia równowagi kwasowo- -zasadowej, szybciej pojawia się kwasica metaboliczna. Rozpoznanie i postępowanie powinno oprzeć się na wynikach pomiarów gazometrycznych we krwi tętniczej.